Şaşılık her yaşta görülebilse de çocukluk döneminde daha sık karşılaşılan bir göz sağlığı problemidir. Şaşılık gelişiminin temelinde çeşitli nedenler rol alabilir. İlk 4 ay boyunca gözlerde ara ara kayma görülmesi sıkça karşılaşılan ve normal karşılanan bir durumdur. Bebeğin göz kaslarının gelişiminin tamamlanması ile göz kayması belirtileri ortadan kalkabilir. Bu durum geçici yenidoğan şaşılığı olarak da adlandırılır. Ancak dördüncü aydan itibaren bebeklerin bazılarında göz kayması devam edebilir. Bu noktada gözlük tedavisi başlanabilir veya altıncı aya kadar gözlemler yapılarak bebeğin göz sağlığı gözetim altında tutulur. Altıncı ayla beraber herhangi bir değişim olmadığı noktada ise tedavi planlaması yapılır.
Şaşılık tedavisinde gözlük tedavilerine başvurulabileceği gibi cerrahi müdahaleler de uygulanabilir. Tedavi planlamasından önce şaşılık türünün, nedeninin ve hastanın sağlık durumunun belirlenmesi gerekir. Şaşılık çeşitli nedenlerden kaynaklı gelişebilir.
Genetik Faktörler
Ailede şaşılık öyküsü olan bebeklerde şaşılık gelişme riski daha yüksektir. Genetik yatkınlık nedeniyle göz kaslarının kontrolünde ve koordinasyonunda sorunlar yaşanabilir. Özellikle anne ve babasında göz kayması şikayetleri yaşayan bebekler doğumundan itibaren ideal görülen aralıklarda rutin göz muayenesine götürülmelidir. Olası bir şaşılık belirtisi rastlanması halinde hekim çeşitli önlemler alarak durumun ilerlemesini önleyebilir.
Diğer Görme Problemleri
Şaşılık göz tembelliği gibi sağlık problemlerine neden olabildiği gibi göz tembelliği nedeniyle de gelişebilir. Ambliyopi olarak adlandırılan göz tembelliği gelişmeye başlayan gözde kas koordinasyonu da olumsuz yönde etkilenebilir ve şaşılık gelişebilir.
Astigmatizm, hipermetropi ve miyopi gibi diğer kırma kusurları nedeniyle de görme problemleri gelişebilir. Kırma problemleri nedeniyle şaşılık gelişimi ile sıkça karşılaşılır. Bu tarz durumlarda yüksek hipermetropu olan bebeklerde genellikle içe doğru şaşılık görülür. Şaşılığın tespit edildiği evreye göre hekim kırma problemine yönelik bir tedavi planlaması uygulayarak şaşılığı da kontrol altına almaya çalışır.
Nörolojik Problemler
Anne karnında yaşanan bir travma, gelişim problemi, doğum sırasında kafa veya göz bölgesine alınan bir darbe veya sonradan gelişen sağlık problemleri nedeniyle bebekte nörolojik problemler gelişebilir. Açığa çıkan nörolojik problemler nedeniyle beyin ve göz kasları arasındaki kontrol mekanizması olumsuz yönde etkilenebilir.
Doğumsal Anomaliler
Doğum sırasında veya hamilelik sürecinde gelişen komplikasyonlar bebeğin göz kas ve sinir gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Prematüre doğum veya düşük doğum ağırlığı şaşılık riskini arttırırken beklenen göz kası gelişiminin geride kaldığının tespit edilmesi halinde hekim cerrahi müdahale gereksiniminde bulunabilir. Kalıcı hasar gelişen durumlarda gözlük tedavisi genellikle yeterli olmamaktadır.
Diğer Sağlık Sorunları
Bazı sendromlar ile dünyaya gelen çocukların fizyolojik işleyişinde farklılıklar görülebilir. Down sendromu veya serebral palsi gibi sağlık durumları ile dünyaya gelen çocuklarda şaşılık ile karşılaşma oranı yüksektir. Açığa çıkan genetik bozukluk nedeniyle beyin göz kasları kontrolünü yeteri kadar sağlamayabilir.
Çocukluk döneminde geçirilen enfeksiyonel bir hastalık sonucunda gelişen yüksek ateş nedeniyle de şaşılık gelişebilir. Göz kaslarında veya sinirlerinde meydana gelen hasarlar sonucunda gözler arasındaki koordinasyon yeteneğinde azalma görülebilir.
Tümör Gelişimi
Nadir de olsa bazı vakalarda gözde veya beyinde meydana gelen tümör nedeniyle de şaşılık görülebilir. Tümör dokusu beyindeki ilgili bölgedeki sinirlere bası oluşturduğundan koordinasyon sıkıntısı açığa çıkabilir. Bu tarz bir durumun tespit edilmesi halinde şaşılık ameliyatından önce tümör kitlesinin uzaklaştırılmasına yönelik işlemler uygulanır. Bazı durumlarda kitlenin uzaklaştırılması ile şaşılık kendiliğinden düzelebilir.
Her bebeğin doğumdan sonraki süreçte standart bir göz muayenesine götürülmesi gerekir. Bu muayene sayesinde doktor şaşılığa yönelik bir şüphe olup olmadığını tespit edebilir. Bebekte şaşılığa yönelik herhangi bir belirti gözlemlenmesi halinde sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Şaşılık tedavisinin erken dönemde başarı oranı daha yüksek olduğundan şaşılık ertelenmemesi gereken bir sağlık problemidir.
